صفحه 432

مسئله 187- از گناهان بزرگ در اسلام نفاق است و در روايات فراوانى فرموده‏اند كسى كه داراى دو چهره و دو زبان باشد، در روز قيامت با دو زبان كه آتش از آنها شعله‏ور است محشور مى‏شود و اين نفاق اقسامى دارد:

الف) كسانى كه ايمان ندارند، ولى با زبان يا عمل ايمان نمايى مى‏كنند، و اين افراد همان منافقينى هستند كه قرآن جايگاه آنان را پست‏ترين جاهاى جهنّم قرار داده است.

ب) افراد رياكار كه اعمالشان براى خدا نيست، ولى نمايش براى خداست و قرآن علاوه بر اينكه اعمال اين افراد را باطل مى‏داند، گناه آنان را در حدّ كفر شمرده است.

ج) افرادى كه در برخورد با مردم داراى دو چهره و دو زبان هستند؛ مثلاً در حالى كه كينه و عداوت دارند و از غيبت و تهمت باك ندارند، ولى در ظاهر اظهار محبّت و ارادت مى‏كنند.

د) افرادى كه خود را وابسته به دين مى‏كنند، ولى در حقيقت آن وابستگى را در عمل ندارند، نظير عالم بى عمل و زاهد بى‏حقيقت و مقدّس و متّقى نما، و اين افراد گرچه در روايات اطلاق نفاق بر آنها شده است و از نظر اخلاقى منافق مى‏باشند، ولى گناه منافق را ندارند و اگر بر طبق وظيفۀ دينى خود عمل نكنند، در روز قيامت با منافقين محشور مى‏شوند.

مسئله 188- تعارف‌هايى كه مردم با يكديگر دارند نظير ارادتمندم، نوكر شما هستم و امثال اينها حرام نيست، زيرا از این‌گونه الفاظ معنى واقعى اراده نمى‏شود، ولى مسلمان بايد از الفاظى كه‏ واقعيّت ندارد احتراز كند و در تعارف‌ها به الفاظى كه واقعيّت دارند نظير متشكرم، الحمدللَّه و امثال اينها اكتفا كند.